Afdeling Registratie van de Belastingdienst:

Bij sommige vestigingen van de Belastingdienst kunnen makers een datumstempel op een exemplaar van hun werk laten zetten. Een dergelijke registratie 'vestigt' geen auteursrecht (het auteursrecht ontstaat vormvrij), maar wel kan men zo de bewijspositie ten opzichte van derden sterker maken.

Auteurswet 1912:

Deze wet kwam tot stand ter gelegenheid van de Nederlandse toetreding tot de Berner Conventie in 1912. De Auteurswet werd in de loop der jaren nog verschillende malen gewijzigd, met name onder invloed van vele Europese Richtlijnen. Vanaf 1 september 2004 is de meest recente wijziging van kracht. De wijzigingen zijn een gevolg van de implementatie van de Europese richtlijn 'betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij.'

Berner Conventie:

Het eerste verdrag (1886) waarin verscheidene soevereine landen het auteursrecht erkenden en onderling regelden. De eerste landen die het verdrag goedkeurden waren België, Frankrijk, Duitsland, Italië, Spanje, Tunesië, Verenigd Koninkrijk en Zwitserland. Nederland trad toe in 1912. Inmiddels is het verdrag van kracht in meer dan 160 landen, waaronder de Verenigde Staten, Rusland, China, Noord-Korea en Nepal.

Bodemprocedure:

Onder andere afhankelijk van de hoogte van de vordering en de aard van het geschil, kan een fotograaf een bodemprocedure aanhangig maken bij het kantongerecht of de rechtbank. Een bodemprocedure is een veelal schriftelijke procedure, verdeeld over verschillende procesmomenten, en duurt daardoor veel langer dan het kort geding. De rechterlijke beslissing in een bodemprocedure heeft het karakter van een eindbeslissing.

Citaatrecht:

Het is onder bepaalde voorwaarden toegestaan om zonder betaling aan de rechthebbende maker teksten en beelden aan te halen of te citeren. Dit citaatrecht is vastgelegd in artikel 15a van de Auteurswet. Iedereen − dus niet alleen de nieuwsmedia − mag een auteursrechtelijk werk gebruiken in een aankondiging, beoordeling, polemiek of wetenschappelijke verhandeling of in een uiting met een vergelijkbaar doel (zie ook Excepties op het Auteursrecht).

College van Toezicht:

Het College van Toezicht Auteursrecht (CvTA) is op grond van de op 15 juli 2003 in werking getreden Wet Toezicht Collectieve Beheersorganisaties Auteurs- en Naburige Rechten belast met het toezicht op een aantal collectieve beheersorganisaties. Dit zijn onder meer de Stichting Reprorecht, Stichting de Thuiskopie en de Stichting Leenrecht. Dit toezicht is bij wet ingesteld, omdat deze organisaties een monopoliepositie innemen. Het College ziet er onder meer op toe dat collectieve beheersorganisaties een overzichtelijke (financiële) administratie bijhouden, de verschuldigde vergoedingen voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken op rechtmatige wijze en tegen redelijke beheerskosten innen en tijdig verdelen onder rechthebbenden, transparante tariefstructuren hanteren, en voldoende zijn uitgerust om hun taken naar behoren uit te voeren.

Copyright notice:

Het ©-teken vindt zijn oorsprong in de Universele Conventie voor Auteursrecht (1952). In alle landen die de Conventie van Bern ondertekend hebben, ontstaat auteursrecht vormvrij. Men hoeft dus geen tekst bij of in het werk op te nemen zoals 'copyright © 2006′, gevolgd door naamsvermelding. Het kan echter wel handig zijn dat toch te doen, want dan is meteen duidelijk wie de auteursrechten op het werk bezit.

Creative Commons licenties:

De uitvinders van dit licentiesysteem beogen de distributie en het gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken via het internet zoveel mogelijk te stimuleren zonder dat inbreuk wordt gemaakt op het auteursrecht. Creative Commons bestaat uit een pakket licenties, waarmee makers kunnen kiezen welke rechten ze wel en niet vrijgeven aan gebruikers.

Digital Rights Management (DRM):

Deze term omvat een breed scala aan technische voorzieningen die het mogelijk maken om digitale media te exploiteren met een ingebouwde veiligheid tegen illegaal gebruik. Het kan bijvoorbeeld gaan om een DVD die alleen op Amerikaanse spelers te gebruiken is. Ook digitale bestanden zijn vaak voorzien van DRM. Men krijgt bijvoorbeeld pas tegen betaling een persoonsgebonden code waarmee men een programma kan gebruiken.

Droits morals:

Het Franse equivalent voor 'persoonlijkheidsrechten', de niet overdraagbare, persoonsgebonden rechten op grond waarvan de maker zich kan verzetten tegen wijzigingen of aantasting van zijn werk.

Excepties op het auteursrecht:

Dit zijn de bij wet beschreven gevallen waarin een auteursrechtelijk werk zonder voorafgaande toestemming van de rechthebbende openbaar gemaakt of vermenigvuldigd mag worden. Zie ook Citaatrecht, Nieuwsbeperking en Reportagebeperking.

Exclusief recht:

Dit recht, ook wel uitsluitend recht genoemd, houdt in dat de auteursrechthebbende als enige zijn werk mag publiceren of kopiëren. Anderen moeten daarvoor eerst toestemming aan de auteursrechthebbende vragen, tenzij er een exceptie op het auteursrecht van toepassing is.

Fictief makerschap:

Het uitgangspunt van de Auteurswet is dat het auteursrecht aan de fotograaf als feitelijk maker toekomt. In sommige gevallen echter wijst de wet een ander dan de feitelijke schepper van het werk als maker van het werk aan. In dit geval is sprake van fictief makerschap. Zo komt het auteursrecht op in dienstverband gemaakte werken toe aan de werkgever, tenzij partijen anders zijn overeengekomen. Datzelfde geldt voor een rechtspersoon die een werk als van haar afkomstig openbaar maakt (folders, jaarverslagen e.d.) zonder daarbij de natuurlijke persoon te vermelden. Indien expliciet de auteur van het werk wel wordt genoemd, dan wordt deze natuurlijke persoon aangemerkt als maker in de zin van de Auteurswet.

Gebruiksrecht:

De auteursrechthebbende is als enige gerechtigd om zijn werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. Anderen hebben hiervoor zijn toestemming nodig. Deze toestemming noemen we een gebruiksrecht of licentie. De auteursrechthebbende noemen we dan de licentiegever, de gebruiker de licentienemer. Als tegenprestatie betaalt de licentienemer meestal een vergoeding aan de licentiegever. Een gebruiksrecht kan mondeling worden verstrekt, maar een schriftelijke licentie is altijd beter.

Gezamenlijk auteursrecht:

Hiervan spreken we wanneer een werk is ontstaan door een zodanige samenwerking van twee of meer personen, dat ieders afzonderlijke bijdrage daarvan niet meer te scheiden is. Wanneer een fotograaf meewerkt aan een fotoboek, dan behoudt hij ten opzichte van de tekstschrijver zijn afzonderlijke auteursrecht. Zolang de verschillende bijdragen van de samenwerkende makers los van elkaar kunnen worden beschouwd, is er geen sprake van gezamenlijk auteursrecht.

Hyperlinken:

Hiermee kunnen internetgebruikers van de ene website doorklikken naar andere pagina's binnen dezelfde website of de pagina's van een andere website.

Kort geding:

Dit is een speciale rechtbankprocedure, ook wel voorlopige voorziening genoemd, die tot een snelle maar wel voorlopige rechterlijke beslissing leidt. Voor een definitieve beslissing moet men een bodemprocedure starten (zie ook Bodemprocedure). De kort gedingrechter buigt zich over de tegengestelde belangen. Voorwaarde is dat er een spoedeisend belang aanwezig moet zijn dat deze snelle procedure kan rechtvaardigen, bijvoorbeeld dreigende onherstelbare schade. Via het kort geding kan de fotograaf verschillende zaken vragen: een verbod van bepaalde handelingen vorderen, of een gebod om zich op bepaalde wijze te gedragen, en aan dit alles een dwangsom laten verbinden. Bovendien kan een voorschot op de schadevergoeding gevraagd worden. De uitspraak van de president wordt ook wel 'voorlopige voorziening' genoemd, een tijdelijke oplossing in de vorm van een snelle uitspraak. Dit voorlopige karakter van het vonnis in kort geding brengt echter wel met zich mee dat de eisende partij binnen een redelijke termijn een bodemprocedure zal moeten starten, tenzij de feitelijke situatie dusdanig gewijzigd is dat het belang is verdwenen (de inbreuk is gestaakt). Bij spoedeisende zaken is het kort geding dus de meest voor de hand liggende civiele rechtsgang om op korte termijn een uitspraak van de rechter te krijgen

Licentie:

zie Gebruiksrecht.

Limitatief en gesloten stelsel:

De wettelijke beperkingen in de Auteurswet vormen het auteursrechtelijke instrument waarmee het juiste evenwicht tussen rechthebbenden en gebruikers wordt bereikt. Van oudsher worden de wettelijke beperkingen in continentaal Europa beschouwd als een limitatief, gesloten stelsel. Dat wil zeggen dat indien een wettelijke beperking ontbreekt, de handeling in strijd met het auteursrecht is. Een dergelijk, gesloten systeem verleent een grotere bescherming aan rechthebbenden dan aan gebruikers. Dit in tegenstelling tot het Anglo-Amerikaanse recht, dat met open criteria werkt zoals fair use en daarbij juist de belangen van de gebruikers als uitgangspunt heeft. Deze open criteria leiden ertoe dat telkens achteraf een afweging wordt gemaakt van de belangen van rechthebbenden tegen de maatschappelijke of economische belangen van anderen of tegen het algemeen belang.

Natuurlijke persoon:

Mensen die aan het rechtsverkeer deelnemen (zie ook Rechtspersoon).

Nieuwsbeperking:

De nieuwsbeperking geeft de pers en de audiovisuele media het recht om nieuwsberichten, gemengde berichten en artikelen over actuele, economische, politieke of godsdienstige onderwerpen van elkaar over te nemen. Onder het begrip pers vallen in dit verband dag-, nieuws- of weekbladen, tijdschriften en papieren knipselkranten die met een zekere regelmaat verschijnen (zie ook Excepties op het auteursrecht).

Onherhaalbaarheidscriterium:

Om de oorspronkelijkheid van een bepaalde foto in auteursrechtelijke zin te beoordelen, moet men zich afvragen of het aannemelijk is dat een andere fotograaf toevalligerwijs een (nagenoeg) identieke foto zou maken. Indien het antwoord daarop bevestigend is, dan is er geen sprake van oorspronkelijkheid.

Persoonlijkheidsrechten:

zie Droits morals.

Portretrecht:

Dit recht geeft geportretteerde personen onder bepaalde omstandigheden het recht zich te verzetten tegen publicatie van hun portret.

Quitclaim:

Wanneer een fotograaf wil voorkomen dat een model op grond van zijn of haar portretrechten protesteert tegen bepaalde publicaties, is het verstandig vooraf schriftelijk vast te leggen met welk doel en duur de foto gebruikt mag worden. De ondertekende verklaring van het model noemen we een quitclaim. Hiermee verkrijgt de fotograaf een portretrechtelijke vrijwaring (zie ook Redelijk belang).

Rechtspersoon:

Dit is een fictieve, juridische entiteit waardoor ondernemingen of maatschappen aan het rechtsverkeer kunnen deelnemen als ware zij een natuurlijke persoon. Voorbeelden van een rechtspersoon zijn een naamloze vennootschap (NV), besloten vennootschap (BV), een stichting en een vereniging. Rechtspersonen kunnen net als mensen (natuurlijke personen) contracten sluiten, bezittingen en schulden hebben, rechtszaken aanspannen of aangeklaagd worden (zie ook Natuurlijke persoon).

Redelijk belang:

Een geportretteerde heeft in bepaalde gevallen een redelijk belang om zich te verzetten tegen openbaarmaking van zijn portret. Dit belang kan enerzijds gelegen zijn in de grondwettelijke bescherming van de privacy en anderzijds in een commercieel belang (zie ook Portretrecht en Quitclaim)

Redelijkheidsprincipe:

Dit is het principe om conflicten niet alleen te beoordelen aan de hand van een letterlijke wet- of contracttekst, maar ook op grond van bijkomende omstandigheden teneinde een humane, rechtvaardige en billijke uitkomst te waarborgen.

Repartitie:

verdeling van de collectieve auteursrechtelijke vergoedingen over alle daarvoor in aanmerking komende auteursrechthebbenden

Reportagebeperking:

De reportagebeperking heeft betrekking op een korte opname, weergave en mededeling ervan in het openbaar in een foto-, film-, radio- of televisiereportage voor zover dat nodig is voor het behoorlijk weergeven van de actuele gebeurtenis die het onderwerp van de reportage uitmaakt. Anders dan de nieuwsbeperking heeft de reportagebeperking geen betrekking op het overnemen van nieuwsberichten uit andere media, maar op het maken van nieuwsbeelden (zie ook Excepties op het Auteursrecht).

Reprobesluit:

Besluit van 20 juni 1974, waarin op basis van artikel 16h van de Auteurswet het kopiëren van auteursrechtelijk beschermde werken nader wordt geregeld.

Stichting Foto Anoniem:

Deze stichting helpt gebruikers bij het traceren van de naam- en adresgegevens van onvindbare fotografen. Wanneer de fotograaf niet gevonden wordt verleent de stichting een vrijwaring in ruil voor een billijke vergoeding, zodat de gebruiker de foto toch kan publiceren. Ook neemt zij daarmee de verplichting op zich om de fotograaf te zoeken. Indien de fotograaf de gebruiker toch aanspreekt op de publicatie, dan betaalt de stichting de vergoeding uit.

Stichting Leenrecht:

Deze stichting is exclusief verantwoordelijk voor de inning en verdeling van de gelden die de openbare bibliotheken in Nederland verschuldigd zijn voor het uitlenen van auteursrechtelijk beschermd materiaal. Deze vergoedingen worden naar rato verdeeld onder auteurs en uitgevers, op basis van een door de overheid goedgekeurd reglement. Voor fotografen gaat de leenrechtvergoeding met name om boeken, tijdschriften en hoesjes van cd's en dvd's.

Stichting Reprorecht:

Deze stichting is exclusief verantwoordelijk voor de inning en verdeling van vergoedingen inzake het reprografisch verveelvoudigen (fotokopieën). Aanvankelijk inde zij alleen bij overheidsinstellingen, bibliotheken en scholen. Voor het bedrijfsleven geldt de regeling sinds 1 februari 2003. Deze vergoedingen worden naar rato verdeeld onder auteurs en uitgevers, op basis van een door de overheid goedgekeurd reglement.

Stichting de Thuiskopie:

Deze stichting is exclusief verantwoordelijk voor de inning en verdeling van vergoedingen voor het maken van privé kopieën. Deze vergoeding bestaat uit een heffing op blanco beeld- en geluidsdragers (DVD's en CD's) die wordt afgedragen door fabrikanten en importeurs.

Stichting De Visuelen:

Stichting De Visuelen is eind 2001 opgericht door de drie auteursrechtenorganisaties voor fotografen (Stichting Burafo), beeldend kunstenaars (Stichting Beeldrecht) en illustratoren en ontwerpers (Stichting SCRIO). Stichting De Visuelen int de collectieve Leenrecht- en Reprorechtgelden en verdeelt deze aan rechthebbende visuele makers. Bovendien beoogt dit samenwerkingsverband een versterking van de positie van alle visuele makers in onderhandelingen over de collectieve gelden met de verschillende andere groepen rechthebbenden.

Sub-licentie:

We spreken van een sub-licentie wanneer een licentienemer de hem verleende bevoegdheden op zijn beurt op anderen doet overgaan als ware hij zelf licentiehouder. Of dit kan, hangt mede af van de afspraken tussen de auteursrechthebbende en de eerste licentienemer.

Uitgeput:

Op grond van zijn auteursrecht kan de fotograaf de verspreiding en openbaarmaking van zijn werk door derden verbieden. Dat verandert wanneer afdrukken van de foto door of vanwege de fotograaf in omloop zijn gebracht. De fotograaf kan dan niet langer optreden tegen verdere verspreiding van die foto's. We zeggen dan dat het distributierecht is uitgeput. Overigens zijn er territoriale grenzen aan deze uitputting. Zij geldt alleen wanneer het werk in de Europese Economische Ruimte (EER) op de markt is gebracht. De fotograaf kan dus wel optreden tegen iemand die zijn foto in de VS koopt en doorverkoopt in Nederland.

Verbodsrecht:

De auteursrechthebbende mag als enige zijn werk publiceren of kopiëren. Anderen moeten daarvoor eerst toestemming aan de auteursrechthebbende vragen (behalve als een exceptie op het auteursrecht van toepassing is). Zonder toestemming mag de rechthebbende het gebruik verbieden, ongeacht de vraag of het doel van het gebruik commercieel of liefdadig is en ongeacht de bereidheid van de gebruiker tot betaling van een vergoeding.

Verzamelwerk:

Een verzamelwerk bestaat uit een verzameling afzonderlijke werken, die tot stand is gekomen onder verantwoordelijkheid van de 'verzamelaar'. Die is dan auteursrechthebbende op het gehele verzamelwerk zonder dat dit de rechten van de individuele auteurs van de afzonderlijke bijdragen aantast.

Verzilverbare populariteit:

Personen zoals sporters, artiesten, filmsterren en andere bekende figuren hebben een verzilverbare populariteit, aangezien hun populariteit geld waard is. Wanneer een vergoeding achterwege blijft, hebben zij een financieel belang om zich tegen publicatie te verzetten.