Letterlijk betekent presentatie aanbieding of aanbod. Er zijn heel veel manieren om je te presenteren: folder, advertentie, nieuwsbrief, website, blog, social media, tentoonstelling, lezing, netwerken en meer. Fotografen zullen bij een presentatie vaak de nadruk leggen op hun fotowerk, op de stijl en kwaliteit van hun foto's.

Vanzelfsprekend moet het fotowerk een belangrijke rol spelen, maar een hoofdrol? Een goede presentatie is een afspiegeling van je merkidentiteit, van je hele positionering. Wie je bent en wat je kunt, alles wat jou als fotograaf en persoon bijzonder maakt, moet in de presentatie helder en krachtig naar voren komen.

Kun je goed schrijven, praat je graag in het openbaar of heb je een introvert karakter? Het zijn allemaal factoren die bij de keuze van je presentatie-middelen een rol spelen. Kies in eerste instantie voor de middelen, media en podia, die bij je karakter en persoonlijkheid passen.

Het doel van iedere presentatie is dat de inhoud, de boodschap, duidelijk overkomt bij de doelgroep. Dus moet je bij de keuze van je middelen ook rekening houden met waar die doelgroep het best te bereiken is. Kennis over je doelgroep is cruciaal voor succes.

Inhoud en vorm

Iedere presentatie bestaat altijd uit minimaal twee elementen: inhoud en vorm, een redactionele en een (audio)visuele component.
De inhoud of redactie bevat de 'materiële' boodschap, de vorm zorgt voor 'immateriële' indrukken, voor associaties en emoties. Beide zijn even belangrijk, samen zorgen ze ervoor dat je boodschap op de juiste manier wordt begrepen.
Naast inhoud en vorm, spelen ook houding, gedrag en tone-of-voice een rol bij je presentaties. Besteed ook daar de nodige aandacht aan. Je uiterlijk, je kleding, alles speelt een rol.

Eenheid

Als je gebruik maakt van meerdere presentatie-middelen, let dan goed op de uitstraling. Die uitstraling moet consistent en consequent zijn en volledig in lijn met je huisstijl en je merkidentiteit. Die eenheid zorgt op den duur voor de gewenste (en noodzakelijk) herkenning van jou en je werk.

Klant

Bij presentaties gaat het over jou, over je foto's, je service, je persoonlijkheid. En toch moet niet jij, maar je klant centraal staan. Dat klink misschien tegenstrijdig, maar bedenk dan dat het doel van je presentatie altijd het overtuigen en verleiden van je klanten is. Dit geldt voor zowel bestaande als toekomstige klanten. Die klant moet horen en zie hoe jij hem wil en kan helpen.

Natuurlijk ben je trots op je fotowerk en wil je graag praten over je kennis en ervaring. Maar je klant is helemaal niet geïnteresseerd in wat jij wil of kan, die denkt vooral aan zijn eigen belangen, zijn carriëre, bonus, winst of succes. Het enige wat hij wil horen, is hoe jij hem daar bij gaat helpen.

Hoe kan ik je helpen?

Dat is de centrale vraag, die beantwoord moet worden bij het maken van iedere presentatie. Fotograaf is een dienstverlenend beroep, het maken van foto's een middel en geen doel.

Het woord portfolio is een samenvoeging van de Latijnse woorden portare (dragen) en folium (vel papier).

Naast de traditionele lederen map met foto's vind je portfolio's tegenwoordig op websites of iPad's. Prints naast slideshows of powerpoints, al dan niet met tekst of geluid.

Een fotograaf maakt een portfolio om zijn/haar beste foto's te kunnen presenteren aan een klant of opdrachtgever. Een portfolio is een soort visuele pitch, een demonstratie. Een goed portfolio laat zien wie de fotograaf is (persoonlijkheid) en wat kan (stijl, kwaliteit). Het belang van een portfolio is nog altijd groot – en vaak doorslaggevend – als het gaat om het werven van nieuwe klanten (of het behouden van bestaande).

Algemeen

Een portfolio maak je niet voor jezelf. Het moet anderen overtuigen van jouw kennis, ervaring en kwaliteit; het moet de aandacht vangen en vasthouden. Na het zien van je portfolio moet de klant het vertrouwen hebben dat jij de beste fotograaf bent voor de opdracht.

Eigenlijk zou je voor iedere klant of opdracht een speciaal samengesteld portfolio moeten maken, een portfolio dat naadloos aansluit op de wensen en verlangens van degene die het ziet. In de praktijk kan dat helaas vaak niet. Soms is er geen tijd voor of weet je niet precies wat de klant wil. En als hij via je website je portfolio bekijkt dan weet je dat meestal niet eens.

Los van het medium, de vorm of de inhoud moet je bij het samenstellen van je portfolio altijd aandacht besteden aan:

• Stopkracht (stopping power)
• Ritme (flow)
• Sfeer (tone of voice)
• Selectie
• Structuur

Om de aandacht te vangen en de kijker direct op scherp te zetten, moet de eerste foto van het portfolio stopkracht hebben: positief opvallen.

Het ritme moet zorgen dat de aandacht behouden blijft. Zorg voor voldoende natuurlijke afwisseling en verrassing. Vermijdt herhaling en maak scherpe keuzes.

De sfeer van je portfolio zegt iets over je karakter en persoonlijkheid. Een authentieke uitstraling, die aansluit bij je andere uitingen (huisstijl, website) en je eigen gedrag, wekt vertrouwen.

Bij de selectie van de foto's is kwaliteit het belangrijkste criterium. Bij twijfel: foto niet kiezen. Maar het tegenovergestelde geldt ook: als een foto met kop en schouders boven de andere uitsteekt: niet selecteren, want hij benadrukt alleen de mindere kwaliteit van de andere foto's.

Alleen het beste werk is goed genoeg voor je portfolio, maar overdrijf het niet: minder is ook hier meer. Als een klant teveel foto's moet bekijken, verslapt zijn aandacht. Bovendien duidt het zeker niet op veel zelfvertrouwen.

Een heldere structuur helpt bij het vasthouden van de aandacht. Een indeling in 'hoofdstukken', het groeperen van foto's op formaat (staand, liggend), genre (portret, landschap, stilleven, reportage) of onderwerp maakt op de kijker een georganiseerde indruk en bewijst dat je tijd en aandacht aan je portfolio hebt besteed.

Tip:

• Laat alleen zien waar je echt goed in bent
• Zorg voor een perfecte presentatie en afwerking (oog voor detail)

Offline

De klassieke 'map' is groot en zwaar. De foto's in de glimmende plastic sleeves zijn aflopend. Achterin zitten geplastificeerde tearsheets en visitekaartjes. De map straalt autoriteit uit.

Waar het veel mappen aan ontbreekt is een gebrek aan afwisseling en verrassing. Tekst ontbreekt meestal volledig en er is weinig of geen aandacht besteed aan de vormgeving van het geheel. De foto's moeten het helemaal zelf doen, zonder hulp.

Een goede map hoeft niet groot te zijn en de foto's niet aflopend. Een goede, moderne map is handzaam in het gebruik en laat zich 'lezen' als een goed fotoboek: informatief, verrassend en meeslepend. Teksten zorgen voor context, waardoor de foto's beter en sneller kunnen worden begrepen. Vormgeving versterkt de gewenste sfeer en uitstraling.

Het voordeel van de map is dat de inhoud betrekkelijk eenvoudig kan worden aangepast aan de klant of de opdracht. Maak daar zo veel en vaak mogelijk gebruik van. Ga zelfs zo ver dat je de map personifieert door in tekst (of beeld) te verwijzen naar het bedrijf van de klant of het onderwerp van de opdracht. De klant zal dat zien als persoonlijke aandacht en betrokkenheid.

Omdat de map zelden bij de klant blijft (zeker niet permanent) is het belangrijk dat je iets achter kunt laten. Denk aan een mooie flyer of een eenvoudige brochure.

Tip:

• Besteed aandacht aan de vormgeving
• Maak gebruik van ondersteunende teksten
• Maak je map op maat voor de klant
• Laat iets achter (behalve je visitekaartje)

Tablets zoals de iPad zijn door de hoge kwaliteit van het beeldscherm en de snelheid en eenvoud van de bediening een serieus alternatief voor de map. Het gebruik van een tablet kan worden geassocieerd met: modern, technisch up to date, vernieuwend.

Voordeel van de tablet ten opzichte van de map is de mogelijkheid om geluid te gebruiken, een stem en/of muziek en om vloeiende overgangen te maken tussen de beelden. Als dit goed wordt gedaan dan krijgt het portfolio een hoge(re) belevingswaarde. Maar let op: het is niet eenvoudig om de juiste balans te vinden tussen foto's en geluid, tussen informatie en amusement.

Tip:

• Wees terughoudend met muziek
• Werk samen met een multi-media vormgever

Online

Vaak zal de klant er de voorkeur aan geven om je werk eerst via je website te bekijken (voordat hij een afspraak met je maakt om langs te komen).

Je website moet dus een sterk en overtuigend portfolio bevatten. En dat lijkt eenvoudiger dan het is.

Ook online moet de klant centraal staan. De uitstraling van je website en van je portfolio moet de juiste klanten aantrekken, klanten die jij iets kunt bieden en waar jij graag voor wilt werken. Je sterke of unieke kanten moeten duidelijk naar voren komen op je site en de gehele uitstraling moet daarop naadloos aansluiten.

Veel bezoekers aan websites van fotografen klagen over de ingewikkelde en onduidelijke navigatie. Vaak vindt men de foto's te klein of te goot. Een goede maat is 700 – 900 pixels breed. Zorg dat de foto's snel worden geladen.

Hou het simpel en helder; het bezoek aan een website moet in de eerste plaats een gebruiksvriendelijke, prettige ervaring zijn. Gebruik voor de navigatie (knoppen), rubrieken en categorieën veel gebruikte woorden. Bedwing hier je creativiteit en doe het zoals veel anderen het doen.

Snelheid en simpelheid wint het vaak van het ingewikkelde ontwerp; men wil makkelijk en soepel door je werk kunnen bladeren.

Ook belangrijk: zorg dat men je contactgegevens snel en makkelijk kan vinden.

Een lastig punt is het watermerk. Voor het goed bekijken van de foto's is het storend. En de vraag is of het werkelijk voldoende bescherming biedt.

Maak een strenge selectie van je foto's, zorg voor een logische en verrassende volgorde en gebruik tekst(en) om je verhaal te ondersteunen. Bedenk dat de meeste klanten en opdrachtgevers beter met tekst kunnen omgaan dan met beeld.

Als je muziek wilt gebruiken doe dat dan zorgvuldig en subtiel, uiteindelijk gaat het om je foto's.

Tip:

• Verplaats je in de klant
• Breng alleen je sterke en bijzondere kanten naar voren
• Zorg voor een eenvoudige en duidelijke navigatie
• Maak gebruik van ondersteunende teksten bij je foto's
• Laat je goed adviseren bij de selectie, vormgeving en navigatie
• Zorg dat je contact informatie op iedere pagina te vinden is.

Tenslotte

Een portfolio moet een dynamisch, levend geheel zijn. Regelmatig moeten de foto's en de volgorde worden veranderd. Een goed portfolio straalt urgentie en actualiteit uit.

Een website is niet verplicht, maar geen website is voor de meeste fotografen een handicap, een ernstige beperking in de communicatie met hun klanten. Die klanten – particulier, redactioneel of commercieel – gebruiken websites om zich te oriënteren en een geschikte fotograaf te selecteren. In de meeste gevallen zal er pas een afspraak worden gemaakt als de website voldoende aanknopingspunten en vertrouwen heeft opgeleverd.

Wat voor soort website?

De vraag is niet of je een website moet hebben, maar wat voor soort website het moet worden.

Websites zijn er in alle soorten en maten: klein of groot, eenvoudig of complex, statisch of dynamisch en alles wat daar tussen zit. Het één is niet op voorhand beter dan het ander.

Alles kan, maar niets moet. Een website moet bij je passen en aansluiten bij je ondernemingsstrategie. Wil je een online brochure of portfolio, een webwinkel voor je archief, een blog of een combinatie? Verschillende mogelijkheden en functionaliteiten, die verschillende eisen stellen aan je website en aan jou.

Begin geen blog als je niet minstens één keer per week een leuke foto of artikel plaatst, iedere week weer. Een webwinkel voor je archieffoto's – een digitale beeldbank – vereist dat alle foto's zijn voorzien van trefwoorden en bijschriften, dat er een goed administratiesysteem aan je dbase is gekoppeld en dat klanten veilig kunnen betalen via banksystemen als Paypal en Ideal.

Wat je ook doet, doe het goed. Of beter gezegd: doe het perfect. Je bezoeker is kritisch en verwend. Zorg dat je website in alle gevallen snel is. En hou ook rekening mee het gegeven dat bezoekers direct antwoord verwachten als ze iets vragen. Kun je dat niet garanderen, geef dan duidelijk aan binnen welke termijn ze wel antwoord van je krijgen.

Voorbereiding

Een goede start is een uitgebreide oriëntatie op het internet. Bekijk de websites van collega fotografen en let op functionaliteit, navigatie en vormgeving. Als een website je aanspreekt, probeer je dan voor te stellen wat het voor jou zou betekenen om zo'n website te hebben. Past het bij je strategie en doelstellingen? Kost het niet teveel tijd?

Verzamel de adressen of screenshots van websites die je aanspreken en laat je adviseren door een specialist. Past het binnen je budget? Wat zijn de mogelijkheden en de beperkingen? Wanneer kan het klaar zijn? Vraag aan andere fotografen wat hun ervaringen zijn.

Neem pas een beslissing als je zeker bent van je zaak en je precies weet wat je wilt en hoe je het wilt.

Zelf bouwen

Je kunt beslissen zelf je website te ontwerpen en te bouwen. Leuk om te doen, maar als je nog niet veel ervaring hebt, kost het heel veel tijd. Als je niet de ambitie hebt om naast je fotografie ook websites voor anderen te gaan bouwen, is het verstandiger om je eigen website door een ervaren specialist te laten ontwikkelen.

Content Management System (CMS)

Een website moet niet alleen snel zijn, er mooi uitzien en eenvoudig te gebruiken, hij moet ook eenvoudig zijn aan te passen. Nieuwe foto's, een bijzondere actie, nieuwe opdrachten, nominaties en prijzen. Je moet de inhoud snel en eenvoudig kunnen veranderen om je website interessant te houden. Daarom is een goed CMS heel belangrijk. Via nieuwsbrieven en social media hou je klanten en opdrachtgevers op de hoogte van je nieuws en nodig je ze uit om naar je website te gaan. Daar zien ze dan je nieuwe werk en lezen ze over actuele zaken en ontwikkelingen. Een levendige website geeft je veel natuurlijke momenten om contact te leggen met je relatiebestand.

Centrale rol

Je website speelt een centrale rol in je presentatie en communicatie. Via je website zullen veel klanten kennis maken met je werk en je visie. Hier moet je mensen het vertrouwen geven dat jij geschikt bent voor de opdracht. Verleiden en overtuigen.

Bestaande relaties vinden op je website de bevestiging van je kwaliteit en volgen je in je ontwikkeling. Ze zien er nieuw werk voor andere opdrachtgevers en hopelijk inspireert dat tot nieuwe opdrachten of aanbevelingen.

Realiseer je wel dat een website – hoe goed ook – nooit automatisch leidt tot bezoek. Dat bezoek moet jij stimuleren en dat doe je door nieuwsbrieven te sturen, te adverteren, visitekaartjes uit te delen of berichten te plaatsen op social media.

Een website bouwen is geen doel, maar een middel. Alleen door er voortdurend tijd en energie in te steken, zal het je nieuwe opdrachten of verkopen opleveren.

Wat is het?

Een korte, krachtige en wervende tekst van maximaal één minuut waarin je vertelt wie je bent, wat je doet en waar je goed in bent.

Wanneer gebruik je hem?

Niet alleen in de lift natuurlijk, maar in alle gevallen dat iemand je vraag wie je bent en wat je doet. En in alle gevallen dat jij iemand ontmoet, die jij wilt vertellen wie je bent en wat je doet.
Denk aan: openingen, presentaties, beurzen, netwerkbijeenkomsten, recepties, eigenlijk alle bijeenkomsten waar jij jezelf moet/wilt introduceren.

Waarom gebruik je hem?

Omdat je een goede, eerste indruk wilt maken en niet met je mond vol tanden wilt staan.

Wat bereik je ermee?

Een goed elevator pitch zorgt ervoor dat mensen een heldere en positieve indruk van je hebben en onthouden wie je bent. Als er belangstelling is voor jou en je werk dan kan de pitch resulteren in een afspraak om verder te praten. Verkopen is niet het doel, het opbouwen van een nieuwe relatie is dat wel.
Improviseren is leuk, maar scoren is beter. Een goede pitch is vooraf bedacht, verbeterd en vaak (voor de spiegel) geoefend. Het geheim is een nauwgezette voorbereiding. En daar hoeft niemand zich voor de schamen.

Een overtuigende pitch heeft de volgende kenmerken:

• Een verrassende openingszin
• Een verhaal met cijfers en anekdotes: maak het concreet en vermijd abstracte of complexe verhalen en voorbeelden
• Passie: laat merken dat je er plezier in hebt, dat je gelooft in je werk en aanpak
• Maak korte zinnen
• Toon ambitie, maar bluf niet
• Wees authentiek

Een pitch bestaat uit een drietal onderdelen:

1. De openingszin (de aandacht vragen en krijgen)
2. Het verhaal (je sterke kanten naar voren brengen)
3. De vraag (belangstelling tonen en het gesprek aangaan)

En dat alles binnen zestig seconden. Beperk je tot de essentie: probeer niet te vertellen wat je allemaal kan, maar wat je het liefste doet en waar je het beste in bent. Benadruk je deskundigheid.
Besteed veel aandacht aan je tekst en leer hem uit je hoofd. Let daarbij ook op je lichaamstaal. Die moet actief zijn en enthousiasme uitstralen.

Samen met je visitekaartje is je pitch vaak de eerste indruk, die je op een nieuwe klant of opdrachtgever zal maken. Zorg ervoor dat het niet gelijk je laatste indruk wordt.

Jezelf verkopen is voor veel fotografen het moeilijkste wat er is. Ze vinden het gênant om aandacht te vragen voor zichzelf en hun werk. Zo vreemd is die houding ook niet: je maakt iets waar je trots op bent, maar waar je ook van twijfelt of anderen het wel waarderen. Kritiek voelt vaak persoonlijk, omdat je fotowerk persoonlijk is. Creatieven zijn in de regel onzeker en voelen zich kwetsbaar. Je zit niet te wachten op een afwijzing.

Ook bij netwerken zullen veel fotografen denken: dat is niets voor mij, daar ben ik niet goed in. Vaak denken ze dit, omdat ze een verkeerd idee hebben van netwerken. Netwerken gaat niet om verkopen of scoren, maar om het leggen en onderhouden van contacten.

Actief of passief

Netwerken kun je actief en passief benaderen. Bij actief netwerken neem jij het initiatief om op anderen af te stappen, bij passief netwerken wacht je af tot anderen je benaderen.

Als je actief wilt netwerken is het goed om te weten wat je wilt, wat je doel is. Als je weet op wie je afstapt, is dat relatief eenvoudig: wilt u eens naar mijn website kijken, kunnen we een afspraak maken? Je moet dan wel overtuigd zijn dat de ander belangstelling heeft voor je werk.

Als je iemand niet kent, dan zul je eerst moeten uitzoeken of je iets voor elkaar kunt betekenen. Je gaat met elkaar in gesprek: je wisselt informatie uit, je luistert goed, je adviseert en je concludeert of er voldoende raakvlakken zijn om op een ander moment verder te praten. En dat is de kern van netwerken: gesprekken voeren.

Ook voor passief netwerken geldt dat je goed moet kunnen luisteren. Probeer de ander te helpen. Leg kort en duidelijk uit wat je doet en wat je wilt. Hou het gesprek luchtig en zorg voor een actieve, positieve uitstraling (lichaamstaal).

Verwachtingen

Hooggespannen verwachtingen leiden vaak tot teleurstellingen. Ook bij netwerken is het beter om je verwachtingen te temperen. Met een ontspannen, open houding kom je verder. Benader het netwerken als een feestje: zorg dat je plezier hebt.

Ook als jij er niet direct iets aan over houdt, hoeft het netwerken niet mislukt te zijn. Mogelijk heeft de ander wel wat aan jou gehad. Kwestie van eerst geven en misschien later pas nemen.

Richt je bij netwerken niet (alleen) op potentiële opdrachtgevers, maar juist ook op mensen die jouw klanten/opdrachtgevers kennen.

Opvolging

Wissel aan het eind van een ontmoeting visitekaartjes uit. En ook als er niets is afgesproken, stuur de volgende dag een e-mail waarin je nog even terug komt op jullie gesprek. Denk daarbij ook aan de lange termijn. Bedank mensen als ze je informatie of tips hebben gegeven.